We krijgen er op een bepaald moment in ons leven allemaal mee te maken: rouw. In mijn werk kom ik in aanraking met mensen die rouwen na het verlies van een dierbare, maar het komt veel vaker voor dan alleen in die situatie.
Wat is rouw eigenlijk precies? Hoe lang duurt het? Wat doet het met je lichaam en geest? In deze blog vertel ik meer over dit onderwerp.
Wat is rouwen?
Kort gezegd: rouw is de verwerking van een groot verlies. Het overlijden van een dierbare is hier een voorbeeld van. Maar het kan ook verlies van gezondheid zijn door een ziekte, het kwijtraken van een baan of de hoop op het krijgen van een kind op moeten geven.
Wat precies voelt als een groot verlies verschilt van persoon tot persoon. Rouwen is ingrijpend en er is tijd nodig om ermee om te leren gaan. Het is voor veel mensen dan ook een lange en intensieve periode, waar helaas geen handleiding voor bestaat.
De 5 fases van rouw
Er is veel onderzoek gedaan naar rouw. Daaruit zijn verschillende theorieën ontstaan die beschrijven wat het doorgaans doet met mensen.
Eén van die theorieën is het model van de 5 fases van rouw. Psychiater Elisabeth Kübler-Ross ontwierp deze theorie nadat ze zich uitgebreid verdiepte in het rouwproces. De 5 fases beschrijven de gevoelens die je kunt hebben wanneer je te maken krijgt met een groot verlies. Elisabeth Kübler-Ross benadrukt dat de fases niet voor iedereen gelijk zijn en elkaar niet per se lineair op hoeven te volgen: de manier van rouwen is voor iedereen anders.
Fase 1: Ontkenning
In de fase van ontkenning wil je de realiteit liever niet onder ogen zien. Alles staat in het teken van zelfbescherming: je wilt niet geloven dat het verlies plaatsgevonden heeft.
Fase 2: Boosheid
In de fase van boosheid is tot je doorgedrongen wat er gebeurd is. Het maakt je boos. Soms richt je je boosheid op bepaalde mensen, soms op de situatie in het algemeen. Omdat je die oneerlijk vindt, bijvoorbeeld. Deze fase kan lastig zijn voor je omgeving omdat ze je emoties niet altijd begrijpen.
Fase 3: Onderhandelen
In deze fase is de drijfveer vaak de hoop op herstel. Je probeert het verlies te verwerken door doelstellingen te bepalen. Je bent op zoek naar houvast.
Fase 4: Verdriet
In de fase van verdriet spelen gevoelens als spijt, schuld, angst en onzekerheid vaak een belangrijke rol. De realiteit is doorgedrongen. Je kunt je machteloos voelen en afsluiten voor contact met anderen.
Fase 5: Aanvaarding
Aan de fase van aanvaarding gaat vaak een lange periode vooraf. Het gevoel van berusting begint steeds meer een rol te spelen. Je voelt dat je door moet en kan gaan met het verlies en leert om dit te verweven in je leven.
.
Emoties en rouw
In het model van de 5 fases van rouw komt het al naar voren: bij een rouwproces komen allerlei verschillende emoties kijken. Rouwen is meer dan alleen verdriet hebben. Je mag alle gevoelens toelaten: boosheid, machteloosheid, schuld. Maar ook opluchting en blijdschap of een gevoel van tevredenheid. Zo kun je bijvoorbeeld dankbaar zijn voor de mooie momenten die je met iemand beleefd hebt of tevreden terugkijken op het afscheid. Alle gevoelens zijn geoorloofd. Vaak wordt de intensiteit van de emoties minder naarmate de tijd vordert.
Hoe moet je rouwen?
Omdat de manier waarop iemand rouwt zo persoonlijk is, is ook dat wat je kunt doen om het verlies een rol te laten spelen in je leven anders van persoon tot persoon. De één vindt het prettig om over het verlies te praten, terwijl een ander liever praktisch bezig is of zich op een hobby of sport richt.
Wat sowieso helpend is, is om goed voor jezelf te zorgen. Probeer voldoende te slapen, eet gezond en gevarieerd, en zorg voor regelmaat in je dag. Wees niet te streng voor jezelf en geef jezelf tijd en ruimte.
Houd er rekening mee dat rouw niet alleen gevolgen heeft voor je geest, maar ook voor je lichaam. Rouwen is intensief. Het kan daarom ook lichamelijke klachten geven. Zo kun je snel moe zijn, een slechte concentratie hebben of minder zin hebben in eten.
Hoe lang duurt rouw?
Er bestaat geen vastgestelde tijd voor rouw. Iedereen beleeft en doorleeft het op zijn of haar eigen manier. Sommige mensen ervaren dat gevoelens van rouw minder hevig worden wanneer er een volledig jaar gepasseerd is. Anderen voelen juist dat de pijn van het verlies dan intenser is, bijvoorbeeld omdat je leven weer een normalere vorm aanneemt en het gemis daardoor extra benadrukt wordt.
De rol van afscheid nemen bij rouw
Als ik nabestaanden een aantal maanden of zelfs jaren na de uitvaart weer ontmoet, krijg ik vaak terug dat op de juiste manier afscheid nemen bijdraagt aan een positiever verloop van het rouwproces. Door te terug te kunnen kijken op een waardig en persoonlijk afscheid, wordt er een mooie, laatste herinnering gecreëerd die later bijdraagt aan de fase van berusting. Zeker als er vooraf nagedacht is over de uitvaart, geeft het veel rust dat het verlopen is volgens de wensen van hun dierbare.
Hulp nodig bij het vastleggen van wensen rondom je eigen uitvaart? Vraag een boekje aan of maak vrijblijvend kennis met mij.